Χριστουγεννιάτικη μουσικοκινητική δραστηριότητα

Ένα πολύ ωραίο παραμύθι της Χαρίκλειας Παπανικολάου και της Βάγιας Ζάννου δημοσιεύτηκε τον Ιανουάριο του 2001 στην εφημερίδα της Ελληνικής Ένωσης για τη Μουσική Εκπαίδευση (Ε.Ε.Μ.Ε). Μπορεί να μας δώσει πολλές ιδέες για να το δουλέψουμε με τα παιδιά αυτές τις ημέρες.

Για κάθε στάδιο του παραμυθιού οι μουσικοπαιδαγωγοί προτείνουν ένα μουσικό κομμάτι, το οποίο σας το παραθέτω στο τέλος, από το YouTube. Το απόσπασμα 3 που προτείνεται δεν το έχω βρει, αλλά παραθέτω εναλλακτικά δυο τζαζ κομμάτια που πιστεύω ότι ταιριάζουν. 

Καλή επιτυχία!

1. March από τον Καρυοθραύστη του Τσαϊκόφσκι

2. The Holly and the Ivy

3α. Benny Goodman - Sing Sing

ή β. Benny Goodman - Bugle Call Rag

4. Stop the Cavalry

5. Delibes Coppelia, Musique des automates

Aς μιλήσουμε για την αρκούδα...

Καθώς πλησιάζει ο χειμώνας οι αρκούδες πέφτουν σε χειμερία νάρκη ή χειμέριο ύπνο. Το καλοκαίρι τρώνε όσο μπορούν περισσότερο για να αποθηκεύσουν λίπος για το χειμώνα. Βρίσκουν μια σπηλιά ή μια βολική κουφάλα δέντρου και την ετοιμάζουν για να απολαύσουν τον ύπνο τους! Κάτι ανάλογο μας περιγράφει με πολλή φαντασία το γνωστό τραγούδι από τη Λιλιπούπολη: 


Μια αρκούδα  καφέ

Οι στίχοι του τραγουδιού εδώ:

Στο ψηφιακό μουσικό ανθολόγιο Ευτέρπη θα βρείτε παρτιτούρα του τραγουδιού. 

http://euterpe.mmb.org.gr/euterpe/handle/11636/397

Ο ύπνος της αρκούδας δεν είναι κάτι τόσο απλό. Στον παρακάτω σύνδεσμο θα διαβάσουμε πολλά ενδιαφέροντα για το θέμα αυτό. Ένα από αυτά είναι ότι η αρκούδα κατεβάζει ελάχιστα τη θερμοκρασία του σώματός της όταν κοιμάται και γι' αυτό μπορεί να ξυπνήσει εύκολα αν κάποιος την ενοχλήσει στη φωλιά της. 

https://wol.jw.org/el/wol/d/r11/lp-g/102002568

Το τραγουδάκι "Grizzly bear" μας δηλώνει πόσο προσεκτικοί πρέπει να είμαστε ώστε να μην ξυπνήσουμε την αρκούδα. Στο μουσικό ανθολόγιο Ευτέρπη υπάρχει παρτιτούρα του, όπως και προτάσεις για την διδασκαλία του (δημιουργία ηχοϊστορίας, παιχνίδι). 

http://euterpe.mmb.org.gr/euterpe/handle/11636/443

Στο παρακάτω βίντεο προτείνεται ένα  παιχνίδι: η αρκούδα φωνάζει όταν την ξυπνήσουν, και τα παιδιά τρέχουν να κρυφτούν. Στην Ευτέρπη προτείνεται να ξυπνά η αρκούδα και να μαντεύει ποιος την ακούμπησε. Μια άλλη παραλλαγή, εάν υπάρχει χώρος, είναι να προσπαθήσει η αρκούδα να πιάσει ένα από τα παιδιά που την 'ενόχλησαν'. Αυτή η παραλλαγή είναι πολύ καλή για να παιχτεί στην αυλή.

Ακόμη περισσότερα για τις αρκούδες: 

Το παραμύθι "Goldilocks and the Three Bears"

Η οικογένεια των αρκούδων (μπαμπάς, μαμά και παιδί) έχει βγει από το σπίτι και η Χρυσομαλλούσα βρίσκει καταφύγιο στο σπίτι τους. Τρώει από το φαγητό τους και κοιμάται στο κρεβάτι τους. Όταν την ανακαλύπτουν οι αρκούδες, η Χρυσομαλλούσα τρομάζει και φεύγει τρέχοντας.  

http://www.babytales.gr/index.php?id=1119

Στον παρακάτω σύνδεσμο μπορούμε να βρούμε παλιές εκδοχές της ιστορίας. 

https://en.wikisource.org/wiki/The_Story_of_the_Three_Bears

Η τελευταία εκδοχή (https://en.wikisource.org/wiki/Denslow%27s_Three_Bears) γράφει ότι η Χρυσομαλλούσα και οι αρκούδες έγιναν φίλοι. 

Στην ιστοσελίδα του Carnegie Hall μπορούμε να βρούμε ιδέες για την παρουσίαση του παραμυθιού. Η έμφαση δίνεται στην παρουσίαση των διαφορετικών φωνών που έχουν οι τρεις αρκούδες (χαμηλή, μεσαία και ψηλή) και η παραγωγή ήχων στις αντίστοιχες περιοχές των οργάνων για να συνοδέψουμε τις κινήσεις της κάθε αρκούδας. Για περισσότερα διαβάστε στον παρακάτω σύνδεσμο:

https://www.carnegiehall.org/Educatio
n/Educators/Music-Educators-Toolbox/Resources/K-Telling-a-Story-with-Music

Ένα τραγούδι για την αρκούδα από τον ΑΡΚΤΟΥΡΟ:

...και λίγες ακόμη εικόνες από τις αρκούδες στο φυσικό τους περιβάλλον:

Και τέλος το αγαπημένο αρκουδοβίντεο που αρέσει πολύ στα παιδιά: Μια αρκουδίτσα ξυπνάει από τη χειμερία νάρκη!

Είσαι κι εσύ φωτεινό σαν το αστεράκι;

Παραμύθι για την καλλιέργεια της αυτοπεποίθησης στα παιδιά μας

Ένα πολύ ωραίο παραμυθάκι, για να βοηθήσουμε τους μαθητές μας να ανακαλύψουν τα χαρίσματά τους και να τονώσουμε την αυτοπεποίθησή τους. Το παραμυθάκι βοηθάει κι εμάς τους εκπαιδευτικούς μουσικής να γνωρίσουμε τους μαθητές μας καλύτερα, μια που ο χρόνος που έχουμε μαζί τους είναι πολύ λίγος. Είναι πολύ ωραίο για να γνωρίσουμε καλύτερα τα πρωτάκια μας, τα οποία καμαρώνουν να μας δείξουν τι τους αρέσει και ξέρουν να κάνουν.

«Μια φορά κι έναν καιρό στη μακρινή χώρα των αστεριών ζούσαν πολλά αστέρια μαζί που φώτιζαν τη χώρα αυτή με το φως τους.

«…. Γι’ αυτή τη χώρα έμαθε και ένα αστέρι που ούτε χρώμα ούτε φως είχε και έτσι αποφάσισε να την επισκεφτεί αυτή τη χώρα και να μάθει γιατί τα άλλα αστέρια είχανε φως. Έτσι κι έκανε…

Σαν έφτασε εκεί θέλοντας να μάθει το μυστικό της λάμψης τους, άρχισε να ρωτάει το κάθε αστέρι πώς τα κατάφερε.

«Εγώ, του είπε το ένα αστέρι λάμπω επειδή ζωγραφίζω ωραία ηφαίστεια»,
«Εγώ τραγουδάω ωραία»,
«Εγώ κάνω καλές πράξεις»,
«Εγώ ξέρω φοβερό ποδήλατο»

«Εγώ βάζω κάτι γκολάρες»…

Το κάθε αστεράκι είχε κάτι καλό να του πει. Τότε το μακρινό αστέρι αναρωτήθηκε τι μπορούσε να κάνει καλά για να λάμψει κι εκείνο. Όμως κι αν το έβρισκε ποιος θα το βοηθούσε να το κάνει καλά;

Το παραμύθι σταματάει και τότε ζητάμε από το κάθε παιδί να μας πει τι ξέρει το ίδιο να κάνει καλά, για να βοηθήσει το μικρό μας αστεράκι να λάμψει κι αυτό…

Προσωπικά ζητάω από το κάθε παιδί όχι μόνο να πει, αλλά και να σηκωθεί για να μας το δείξει κιόλας. Έτσι, άλλα κάνουν πως βάζουν ένα γκολ, άλλα κάνουν φιγούρες από πολεμικές τέχνες, άλλα χορεύουν κλπ, ανάλογα με το τι θέλουν να παρουσιάσουν.  

Το παραμύθι αυτό το βρήκα στην παρακάτω ιστοσελίδα: https://babyradio.gr/ise-ki-esi-fotino-san-asteraki-paramithi-gia-tin-kalliergia-tis-aftopepithisis-sta-pedia-mas/

Φθινόπωρο! Ιδέες για το μάθημα της μουσικής

Το Σεπτέμβριο αρχίζουν τα σχολεία, είναι η εποχή του τρύγου, κιτρινίζουν τα φύλλα, μαζεύουμε τα μήλα και τα ρόδια. Καρποί, χρώματα και έθιμα πολλά. Όλα μαζεμένα στο τραγούδι του Παντελή Θαλασσινού: "Ένας μικρός, γλυκός, παλιός Σεπτέμβρης", υπέροχο για διδασκαλία στις μεγαλύτερες τάξεις του δημοτικού σχολείου. Να και οι στίχοι με έγχρωμες εικόνες και με ασπρόμαυρες για χρωμάτισμα!

Για τις μικρότερες τάξεις (Α΄, Β΄) εξαιρετικό είναι το παραδοσιακό τραγουδάκι από τη Δράμα: "Μπαίνω μες τ' αμπέλι σα νοικοκυρά". Περιγράφει τις δουλειές που αναφέρονται στον τρύγο και μπορούμε ταυτόχρονα με το τραγούδι να δείχνουμε τις κινήσεις που αντιστοιχούν στις δουλειές αυτές (το κόψιμο των σταφυλιών, το πάτημα στο πατητήρι, την αποθήκευση σε βαρέλια και τη μεταφορά των βαρελιών στο λιμάνι για να πουληθούν). (Η παρτιτούρα βρίσκεται στο βιβλίο δασκάλου Α-Β δημοτικού, σελ 128).

Τους στίχους μαζί με εικόνες γι' αυτό το τραγούδι παρουσιάζει η συνάδελφος Γκέλυ Μητρογιάννη. Μπορείτε να δείτε εδώ. (Περισσότερες ιδέες της εξαιρετικής συναδέλφου μπορείτε να δείτε στην σελίδα της   Σχέδια εργασίας- Projects μουσικής  στο Facebook).

Φθινόπωρο από τις "Τέσσερις Εποχές" του Βιβάλντι

Τις κινήσεις που έχουν σχέση με τον τρύγο μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε στο 1ο μέρος από το "Φθινόπωρο" του Βιβάλντι. Το 1ο μέρος περιγράφει ένα φθινοπωρινό γλέντι, στο οποίο κάποιοι πίνουν λίγο παραπάνω, μεθάνε και στο τέλος πέφτουν και κοιμούνται ζαλισμένοι από το ποτό. Η φόρμα του κομματιού είναι το ritornello (παρόμοια με το rondo).

Μπορούμε να διακρίνουμε 3 μέρη στο κομμάτι αυτό:
1. παρουσίαση του ritornello
2.  βιολί solo με πινελιές της ορχήστρας (περιγράφει έναν μέθυσο και μια ομάδα μέθυσων) + ritornello
3. οι μέθυσοι κοιμούνται + τελική εμφάνιση του ritornello.

Το μέρος αυτό το έχω δουλέψει με κίνηση με τα παιδιά. Μπορούμε να αναπαραστήσουμε με κίνηση την υπόθεση του μέρους όπως την περιγράφει ο συνθέτης (να χωρίσουμε τα παιδιά σε δυο ομάδες, αυτούς που τρώνε, πίνουν και χορεύουν με μέτρο και αυτούς που το παρακάνουν με το ποτό). Αν όμως δεν θέλουμε να δουλέψουμε το θέμα του ποτού και των μεθυσμένων, μπορούμε εναλλακτικά να παρουσιάσουμε μιαν άλλη εκδοχή:

Στο πρώτο μέρος χρησιμοποιούμε τις κινήσεις που έχουν σχέση με τον τρύγο (κόβουμε τα σταφύλια και τα βάζουμε στο καλάθι, σηκώνουμε το καλάθι και ρίχνουμε τα σταφύλια στο πατητήρι, πατάμε τα σταφύλια, μαζεύουμε το μούστο στα βαρέλια, κυλάμε τα βαρέλια στην αποθήκη).

Στο δεύτερο μέρος μπορούμε να ζητήσουμε από το κάθε παιδί να χορέψει μόνο του στο κέντρο του κύκλου για λίγο. Να κάνει ένα σύντομο πέρασμα, με όποιον τρόπο του αρέσει. Όταν εμφανιστεί το ritornello, μπορούμε να ζητήσουμε από τα παιδιά να ακολουθήσουν τις κινήσεις μας και να χορέψουμε όλοι μαζί: σε κύκλο, σε γραμμή ή ελεύθερα στις φράσεις του ritornello. Έτσι παρουσιάζουμε το γλέντι του τρύγου.

Στο τρίτο μέρος η μουσική γίνεται πολύ αργή και είναι η ώρα να χαιρετηθούμε και να πάμε για ύπνο. Χαιρετάμε λοιπόν έναν έναν τους φίλους μας με όποιον τρόπο θέλουμε (χαρούμενα, κουρασμένα, νυσταγμένα, πειραχτικά κλπ) και πηγαίνουμε σιγά σιγά στις θέσεις μας (στο σπίτι) για να κοιμηθούμε.

Μπορούμε να δουλέψουμε το κάθε μέρος χωριστά, ώστε να έχουμε περισσότερες ιδέες και καλύτερο συντονισμό. Μετά μπορούμε να βάλουμε όλα τα μέρη μαζί και να επαναλαμβάνουμε την ακρόαση σε επόμενα μαθήματα είτε ως ζέσταμα είτε ως καταληκτική δραστηριότητα.

Το 2ο μέρος του Φθινοπώρου περιγράφει έναν μέθυσο που κοιμάται. Εδώ ζητάω από τα παιδιά να κλείσουν τα μάτια και ακούγοντας τη μουσική να ονειρευτούν ό,τι θέλουν. Μετά μπορούμε να τους ζητήσουμε να ζωγραφίσουν το όνειρό τους. Μπορούμε να δραματοποιήσουμε μερικά από τα όνειρα, ακούγοντας τη μουσική του 2ου μέρους.

Χάρτες ακρόασης και περισσότερες πληροφορίες για το Φθινόπωρο του Βιβάλντι μπορείτε να δείτε στο βιβλίο:

Γιατί ν' ακούσουμε τις "Τέσσερις Εποχές" του Βιβάλντι;

Ένα υπέροχο animation βίντεο μας εισάγει στο μαγικό κόσμο του Αντόνιο Βιβάλντι και του αριστουργήματός του "Οι Τέσσερις Εποχές". 

Αφού δείξουμε στους μαθητές μας το βίντεο αυτό, μπορούμε να τους παρουσιάσουμε πιο αναλυτικά τη μουσική των "Τεσσάρων Εποχών". Μέσα στη χρονιά θα βρούμε διάφορες ευκαιρίες να μιλήσουμε για τη φύση μέσα στο χρόνο: για τον τρύγο το φθινόπωρο, το χιόνι και τον πάγο μέσα στο χειμώνα, το ξύπνημα της φύσης την Άνοιξη, τη ζέστη, αλλά και τις ξαφνικές καταιγίδες το καλοκαίρι. Και φυσικά ν' ακούσουμε κάποια από τα μέρη του έργου που αναφέρονται σε όλα αυτά.


Θα μας βοηθήσουν πολύ οι χάρτες ακρόασης και oι δραστηριότητες που περιλαμβάνονται στο βιβλίο:

Δείτε μια σύντομη παρουσίαση του βιβλίου στο YouTube

Θα το βρείτε στα παρακάτω βιβλιοπωλεία. 

Μπορείτε επίσης να το παραγγείλετε σε οποιοδήποτε σημείο της Ελλάδας μέσω του ηλεκτρονικού βιβλιοπωλείου κάποιων καταστημάτων.

Αθήνα: Fagotto books, Μουσικός Οίκος Μ. Νικολαΐδης, ΠΑΠΑΓΡΗΓΟΡΙΟΥ-ΝΑΚΑΣ, 

Θεσσαλονίκη: Ακυβέρνητες πολιτείες, Ιανός, Μουσικός Οίκος Γ. Μαυροµουστάκης, Ριχάρδος, 

Πάτρα: Στόλλας

Οι χάρτες ακρόασης βασίζονται στις παρακάτω ηχογραφήσεις:

Άνοιξη

Καλοκαίρι

Φθινόπωρο

Χειμώνας

Για να συστηθούμε...

Το δελφίνι μας αγαπά πολύ τη μουσική. Τραγουδάει και χορεύει. Το μεγάλο του όνειρο είναι να παίξει μουσική σε μια μπάντα! Τι είδους μπάντα; Δεν το νοιάζει! Θέλει να δοκιμάσει διάφορα είδη μουσικής και να παίξει με άλλους!

Σ' αυτό το blog θα μοιραζόμαστε ιδέες για να παίζουμε μουσική στο δημοτικό σχολείο και όχι μόνο. Το δελφίνι μας θα χαρεί να διαβάσει και τις δικές σας ιδέες, προτάσεις και σχόλια!

Καλή μας αρχή!

Το σκίτσο του δελφινιού εικονογράφησε ο Πέτρος Γκοσιόπουλος