Ένα δελφίνι ψάχνει για μπάντα: Φθινόπωρο! Ιδέες για το μάθημα της μουσικής

Το Σεπτέμβριο αρχίζουν τα σχολεία, είναι η εποχή του τρύγου, κιτρινίζουν τα φύλλα, μαζεύουμε τα μήλα και τα ρόδια. Καρποί, χρώματα και έθιμα πολλά. Όλα μαζεμένα στο τραγούδι του Παντελή Θαλασσινού: "Ένας μικρός, γλυκός, παλιός Σεπτέμβρης", υπέροχο για διδασκαλία στις μεγαλύτερες τάξεις του δημοτικού σχολείου. Να και οι στίχοι με έγχρωμες εικόνες και με ασπρόμαυρες για χρωμάτισμα!

Για τις μικρότερες τάξεις (Α΄, Β΄) εξαιρετικό είναι το παραδοσιακό τραγουδάκι από τη Δράμα: "Μπαίνω μες τ' αμπέλι σα νοικοκυρά". Περιγράφει τις δουλειές που αναφέρονται στον τρύγο και μπορούμε ταυτόχρονα με το τραγούδι να δείχνουμε τις κινήσεις που αντιστοιχούν στις δουλειές αυτές (το κόψιμο των σταφυλιών, το πάτημα στο πατητήρι, την αποθήκευση σε βαρέλια και τη μεταφορά των βαρελιών στο λιμάνι για να πουληθούν). (Η παρτιτούρα βρίσκεται στο βιβλίο δασκάλου Α-Β δημοτικού, σελ 128).

Τους στίχους μαζί με εικόνες γι' αυτό το τραγούδι παρουσιάζει η συνάδελφος Γκέλυ Μητρογιάννη. Μπορείτε να δείτε εδώ. (Περισσότερες ιδέες της εξαιρετικής συναδέλφου μπορείτε να δείτε στην σελίδα της Σχέδια εργασίας- Projects μουσικής στο Facebook).

Φθινόπωρο από τις "Τέσσερις Εποχές" του Βιβάλντι

Τις κινήσεις που έχουν σχέση με τον τρύγο μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε στο 1ο μέρος από το "Φθινόπωρο" του Βιβάλντι. Το 1ο μέρος περιγράφει ένα φθινοπωρινό γλέντι, στο οποίο κάποιοι πίνουν λίγο παραπάνω, μεθάνε και στο τέλος πέφτουν και κοιμούνται ζαλισμένοι από το ποτό. Η φόρμα του κομματιού είναι το ritornello (παρόμοια με το rondo).

Μπορούμε να διακρίνουμε 3 μέρη στο κομμάτι αυτό:
1. παρουσίαση του ritornello
2. βιολί solo με πινελιές της ορχήστρας (περιγράφει έναν μέθυσο και μια ομάδα μέθυσων) + ritornello
3. οι μέθυσοι κοιμούνται + τελική εμφάνιση του ritornello.

Το μέρος αυτό το έχω δουλέψει με κίνηση με τα παιδιά. Μπορούμε να αναπαραστήσουμε με κίνηση την υπόθεση του μέρους όπως την περιγράφει ο συνθέτης (να χωρίσουμε τα παιδιά σε δυο ομάδες, αυτούς που τρώνε, πίνουν και χορεύουν με μέτρο και αυτούς που το παρακάνουν με το ποτό). Αν όμως δεν θέλουμε να δουλέψουμε το θέμα του ποτού και των μεθυσμένων, μπορούμε εναλλακτικά να παρουσιάσουμε μιαν άλλη εκδοχή:

Στο πρώτο μέρος χρησιμοποιούμε τις κινήσεις που έχουν σχέση με τον τρύγο (κόβουμε τα σταφύλια και τα βάζουμε στο καλάθι, σηκώνουμε το καλάθι και ρίχνουμε τα σταφύλια στο πατητήρι, πατάμε τα σταφύλια, μαζεύουμε το μούστο στα βαρέλια, κυλάμε τα βαρέλια στην αποθήκη).

Στο δεύτερο μέρος μπορούμε να ζητήσουμε από το κάθε παιδί να χορέψει μόνο του στο κέντρο του κύκλου για λίγο. Να κάνει ένα σύντομο πέρασμα, με όποιον τρόπο του αρέσει. Όταν εμφανιστεί το ritornello, μπορούμε να ζητήσουμε από τα παιδιά να ακολουθήσουν τις κινήσεις μας και να χορέψουμε όλοι μαζί: σε κύκλο, σε γραμμή ή ελεύθερα στις φράσεις του ritornello. Έτσι παρουσιάζουμε το γλέντι του τρύγου.

Στο τρίτο μέρος η μουσική γίνεται πολύ αργή και είναι η ώρα να χαιρετηθούμε και να πάμε για ύπνο. Χαιρετάμε λοιπόν έναν έναν τους φίλους μας με όποιον τρόπο θέλουμε (χαρούμενα, κουρασμένα, νυσταγμένα, πειραχτικά κλπ) και πηγαίνουμε σιγά σιγά στις θέσεις μας (στο σπίτι) για να κοιμηθούμε.

Μπορούμε να δουλέψουμε το κάθε μέρος χωριστά, ώστε να έχουμε περισσότερες ιδέες και καλύτερο συντονισμό. Μετά μπορούμε να βάλουμε όλα τα μέρη μαζί και να επαναλαμβάνουμε την ακρόαση σε επόμενα μαθήματα είτε ως ζέσταμα είτε ως καταληκτική δραστηριότητα.

Το 2ο μέρος του Φθινοπώρου περιγράφει έναν μέθυσο που κοιμάται. Εδώ ζητάω από τα παιδιά να κλείσουν τα μάτια και ακούγοντας τη μουσική να ονειρευτούν ό,τι θέλουν. Μετά μπορούμε να τους ζητήσουμε να ζωγραφίσουν το όνειρό τους. Μπορούμε να δραματοποιήσουμε μερικά από τα όνειρα, ακούγοντας τη μουσική του 2ου μέρους.