ΜΟΥΣΙΚΗ ΑΠΟ... ΧΑΡΤΙ!

Πώς να παίξουμε μουσική με υλικά που είναι διαθέσιμα σε όλους μας; Μα... με χαρτί κάθε είδους! Σκληρά χαρτιά, μαλακά χαρτιά, βιβλία, τετράδια, μπλοκ! Χωρίς προετοιμασία και κουβάλημα, έχουμε στο μάθημα μια ολόκληρη χαρτο-ορχήστρα! Ας δούμε μερικές ιδέες για να παίξουμε μουσική με χαρτί! Οι ιδέες αυτές μπορούν να εφαρμοστούν σε  μικρά και σε μεγάλα παιδιά. 

1. Διερεύνηση: αφήνουμε τα παιδιά να δοκιμάσουν για 2 λεπτά διάφορους ήχους από χαρτί. 

(συνήθως ξεκινούν παίζοντας όσο πιο δυνατά και γρήγορα μπορούν. Μέσα στα 2 λεπτά, όμως, κάποια στιγμή κουράζονται, πέφτει η ένταση και διακρίνονται περισσότεροι ήχοι.)

2. Ακούμε τους ήχους και συζητάμε με τα παιδιά. Προτείνουμε και άλλους τρόπους παραγωγής ήχου, διαφορετικές εντάσεις, ταχύτητες κλπ.

3. Αυτοσχεδιασμός: Ζητάμε από τα παιδιά να διαλέξουν 3 από τους ήχους που δοκίμασαν. Ζητούμε να παίξουν έναν από αυτούς κάθε 1 λεπτό. Εμείς μετράμε το χρόνο (3 λεπτά συνολικά) και μπορούμε να δίνουμε ένα σήμα στο τέλος κάθε λεπτού (πχ. αναβοσβήνουμε τα φώτα ή δείχνουμε με τα δάχτυλα τους αριθμούς 1-3).  

- Λέμε στα παιδιά ότι δεν χρειάζεται να παίζουν τον ήχο τους συνεχώς στη διάρκεια του 1 λεπτού. Μπορούν να σταματάνε όποτε θέλουν και ν' ακούνε τους ήχους των άλλων παιδιών. 

- Αν θέλουμε να υπάρχει περισσότερη συγκέντρωση, μπορούμε να προτείνουμε να παίζει κάθε παιδί τον ήχο του όταν δεν παίζει κανείς άλλος. Για να γίνει αυτό, θα συμφωνήσουμε ότι δεν θα παίζουμε για πολλή ώρα, ώστε να προλάβουν να παίξουν όλοι. Θα υπάρχουν στιγμές που περισσότερα από ένα παιδιά θα παίξουν ταυτόχρονα, αλλά θα αποφύγουμε τον συνεχή θόρυβο που θα σκεπάσει όλους τους απαλούς ήχους. 

Ηχογραφούμε το αποτέλεσμα και το ακούμε. 

Στο βιβλίο μουσικής της Α΄ τάξης υπάρχει η παρακάτω ηχοϊστορία για το μικρό χαρτάκι που ήθελε να μάθει τι θα γίνει όταν μεγαλώσει.  Δείτε την στο παρακάτω ψηφιακό βιβλίο:

 Συναυλία από...χαρτί!

Στο τέλος της ιστορίας προτείνω κάποιες δραστηριότητες:

1) κάθε παιδί λέει τι άλλο θα μπορούσε να γίνει το μικρό χαρτάκι

2) παίζουμε μουσικούς διαλόγους με χαρτί: συζητούν μεταξύ τους δύο διαφορετικά χαρτιά για 1' (30'' το καθένα)

3) παίζουμε ένα απόσπασμα από το μουσικό έργο "With Paper" του συνθέτη James Saunders. Έχω επιλέξει κάποιες σελίδες από το έργο οι οποίες είναι εύκολες για παιδιά Α΄ και Β΄ Δημοτικού. 

Ασφαλέστερη (ως προς covid) εναλλακτική : Αν δεν θέλουμε να μοιράσουμε τις σελίδες στα παιδιά, μπορούμε να δείξουμε στον πίνακα τις κινήσεις που θα επιλέξουμε (σημειώνουμε τελείες, τραβάμε γραμμές, σκιάζουμε ένα σχήμα κλπ). Ζητάμε από τα παιδιά να τις κάνουν στα τετράδιά τους. 

👉 Μπορούμε να ζητήσουμε να κάνουν όλοι τις ίδιες κινήσεις (κι έτσι ν' ακούσουμε τον ήχο της κάθε κίνησης)

👉μετά μπορεί να κάνει το κάθε παιδί τις κινήσεις με όποια σειρά θέλει (εδώ συνήθως χάνονται οι κινήσεις που παράγουν πιο απαλό ήχο και ακούγονται όσες παράγουν πιο δυνατό ήχο, αλλά είναι κάτι που δεν το απαγορεύει ο συνθέτης).  

Το έργο "With Paper" είναι ιδανικό να παιχτεί από μεγαλύτερα παιδιά και ενήλικες. Σε μεγαλύτερες ηλικίες μπορούμε να ζητήσουμε να διαβάσουν την παρτιτούρα στο σπίτι τους και να εκτυπώσουν όσες σελίδες θέλουν να παίξουν στη συνάντηση της ομάδας. 

Συνθέσεις, όπως το "With Paper" έχουν το πλεονέκτημα ότι δίνουν ένα πλαίσιο και αφήνουν (περισσότερη ή λιγότερη) ελευθερία στον εκτελεστή να διαμορφώσει το έργο. Έτσι ενισχύουν τη δημιουργικότητα και την αυτενέργειά του. Ενισχύουν επίσης τους δεσμούς της ομάδας, όταν τα μέλη της πρέπει να αποφασίσουν από κοινού για τον τρόπο εκτέλεσης του έργου. Στο συγκεκριμένο έργο ο συνθέτης δεν δείχνει να ζητά οι εκτελεστές να επηρεάζονται ο ένας από τον άλλον την ώρα που παίζουν.

http://www.james-saunders.com/category/news/

Εδώ θα βρείτε την παρτιτούρα του έργου. Δίπλα στις αγγλικές οδηγίες, πρόσθεσα μια μετάφρασή τους στα ελληνικά. για να καταλαβαίνουν οι μαθητές τις οδηγίες ευκολότερα. 

Μπορείτε ν' ακούσετε μερικές εκτελέσεις του έργου για να πάρετε ιδέες:

http://www.james-saunders.com/2013/05/30/with-paper/

https://www.youtube.com/watch?v=zrP_tFDFkgE

https://archive.org/details/SaundersWithPaper